احیای شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری پس از تأسیس، انحلال و ادغام

به گزارش خبرنگار مهر، احیای شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان نهادی فرابخش در امر سیاستگذاری علوم، تحقیقات و فناوری کشور که بر اساس ماده 99 قانون برنامه سوم توسعه و مواد 3 و 4 قانون تشکیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مصوب مرداد 1383) به تصویب رسیده و اولین جلسه خود را در سیزدهم اسفند ماه 1383 به ریاست رئیس جمهوری آن زمان (سید محمد خاتمی) تشکیل داده بود، پس از مدتی انحلال و ادغام در شورایی بزرگتر با نام شورای عالی آموزش، پژوهش و فناوری در سال 87 یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین مباحث عرصه علم فناوری در کشور بود.

در این شورا هفت وزیر، روسای سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بانک مرکزی، فرهنگستان های علوم، نمایندگان روسای دانشگاهها، انجمنهای علمی و تعدادی از صاحبنظران بخشهای تولیدی و خدماتی دولتی و خصوصی عضویت دارند و انجام وظایف دبیرخانه ای این شورا طبق قانون به وزارت علوم محول شده است.

کمیسیون دائمی شورای عالی بر اساس ماده 9 آیین نامه داخلی شورای مزبور و به منظور استمرار و سرعت بخشیدن به فرایند تصمیم گیری و کارشناسی اولیه دستور کارهای شورای عالی تشکیل شده است.

وظایف و اختیارات کمیسیون دایمی طبق ماده 10 آیین نامه داخلی شورای عالی عبارت است از تصمیم گیری، بررسی و اظهار نظر در مواردی که از طرف شورای عالی تفویض اختیار و یا ارجاع می شود.

دومین جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری و اولین جلسه این شورا در دولت نهم 3 اردیبهشت ماه 85 با حضور دکتر محمود احمدی نژاد - رئیس جمهوری برگزار شد.

در واقع این شورا مصوبات لازم در مورد تحقیقات و فناوری، آموزش عالی و مکانیزمهای اجتماعی جهت هماهنگی و نظارت بین دستگاه ها و اعتبارات تحقیقاتی را تعیین می کند.

سومین جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری نیز به ریاست احمدی نژاد در 19 مهرماه 1385 برگزار و در آن مقرر شد دستگاه های اجرایی بخشی از اعتبارات خود را برای اجرای تحقیقات دانشگاهی اختصاص دهند.

بر اساس مصوبات این جلسه، شرکتهای دولتی از این پس باید بخشی از اعتبارات تحقیقاتی خود را از طریق دانشگاه ها هزینه کنند.

در جلسه سوم شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری چگونگی تعریف اعتبارات تحقیقاتی و اینکه باید ارقام و تعاریف اعتبارات پژوهشی در کشور با ارقام و تعریف های سایر کشورها قابل مقایسه باشد نیز مورد بررسی قرار گرفت.

همچنین شورا در این جلسه مقرر کرد در سال هشتاد و شش 2 دهم درصد از تولید ناخالص ملی علاوه بر وضع موجود در زمینه اعتبارات پژوهشی به تحقیقات کل کشور اختصاص یابد.

شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری علاوه بر تشکیل جلسات با حضور ریاست جمهوری به تشکیل جلسات کمیسیونهای دایمی با حضور معاونین آموزشی و پژوهشی وزارتخانه های کشور پرداخت و مصوباتی مانند تشکیل کمیته های تخصی علوم پایه، دفاع امنیت ملی و سیاست خارجی مربوط به شورای عالی، تشریح و بررسی نقشه جامع علمی کشور و ... داشت.

دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در معاونت پژوهشی وزارت علوم با تشکیل کمیسیونهای دائمی شورا و جلساتی با حضور معاونین آموزشی و پژوهشی وزارتخانه های مختلف بر فعال نگاه داشتن شورای عتف تلاش می کرد تا اینکه غلامحسین الهام سخنگوی دولت در مرداد ماه سال 86 جهت کوچک سازی بدنه دولت و رسیدگی رئیس جمهور و معاون اول وی به تمامی شوراهای عالی از تصمیم دولت برای ادغام شوراهای عالی خبر داد.

پس از اینکه خبر ادغام شوراها مطرح شد، برخی شوراهای عالی که دارای مصوبه مجلس بودند، واکنشهای متفاوتی نشان دادند که یکی از آنها که حسیاست بسیاری ایجاد کرد، شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری بود.

کمیسیون آموزش مجلس ادغام شوراهای عالی مصوب مجلس را خلاف قانون دانست و طی نشستی موضوع انحلال و ادغام شوراها را به صورت مفصل مورد بحث و بررسی قرار داد و اگرچه وضعیت شوراهای عالی چند ماهی بین ادغام و انحلال معلق بود اما در نتیجه مقرر شد شوراهایی که بر اساس مصوبه نهاد قانونگذاری به وجود آمده اند مانند شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری همچنان پایدار بماند.

اختلاف میان مجلس و دولت بر سر ادغام یا انحلال شوراهای عالی به نتیجه ای نرسید و وضعیت این شوراها برای شروع فعالیت و انجام وظایف همچنان نامشخص باقی ماند و از سوی دیگر تشکیل شوراهای ادغامی نیز کاری از پیش نبرد تا اینکه پس از مدتها بلاتکلیف، مجمع تشخیص مصلحت نظام در مهرماه سال 87 با افزودن یک تبصره نظر مجلس شورای اسلامی را مبنی بر احیای شوراهای عالی تأیید کرد.

در اواخر همین ماه مجلس شورای اسلامی قانون تشکیل شوراهای عالی را به دولت و رئیس جمهور نیز این قانون را برای اجرا در آبان ماه سال 87 به دستگاههای اجرایی ذیربط که یکی از آنها وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود، ابلاغ کرد.

در زمان انحلال و یا به تعبیری ادغام شوراها، برخی وظایف شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری سپرده شد به طوریکه پس از احیا، بین شورا و معاونت علمی تداخل وظیفه به وجود آمد.

در هر حال پس از گذشت سه ماه از این ابلاغ، بیست و چهارمین جلسه کمیسیون دائمی شورای عالی علوم،‌ تحقیقات و فناوری روز چهارشنبه 23 بهمن ماه 1387 و جلسه بعدی آن اسفندماه با حضور معاونین وزرای دستگاههای اجرایی کشور در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد.

این درحالی است که شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری پس از احیا هنوز با حضور رئیس جمهور جلسه ای تشکیل نداده است. هر چند که دبیر این شورا بارها اعلام کرده است که از رئیس جمهوری برای برگزاری این جلسه درخواست شده و وی نیز با تشکیل این موافق است.